Alcohol en automatische gedachten

Als ik een wijntje drink ontspan ik pas echt. Uitgaan is alleen leuk mét alcohol. Als ik mijn vrienden zie, hoort daar ons vaste biertje bij: we hebben allemaal onze eigen vaste gedachten en overtuigingen rondom alcohol. Sommige van deze gedachten zijn zelfs zó verankerd in onze hersenen, dat we er niet eens meer bij stilstaan of ze eigenlijk nog wel kloppen. Lees verder en ontdek of jij automatische gedachten hebt over alcohol.

Probeer jij je hersenen wel eens even ‘uit’ te zetten? Moeilijk hè? Niet denken is voor je hersenen een haast onmogelijke opgave. Sterker nog; onze hersenen produceren bijna voortdurend een stroom aan gedachtes. Vaak gebeurt dit onbewust. Dan ben je bijvoorbeeld lekker aan het werk, om even later te ontdekken dat je gedachten zijn afgedwaald naar de boodschappen die je nog wil halen of het belletje dat je nog moet plegen. Gedachten gaan zo snel, dat we er vaak niet eens bij stilstaan dát we ze denken. Gedachten en overtuigingen die we al lange tijd met ons meedragen, zonder dat we er ons nog bewust van zijn, worden automatische gedachten genoemd. Zo kun je bijvoorbeeld de automatische gedachte hebben dat je niet goed bent in praten met onbekenden. Deze gedachte kan je onbewust behoorlijk in de weg zitten op een feestje waar je niemand kent.

Alcohol en automatische gedachten

Ook bij het drinken van alcohol kun je automatische gedachten hebben. Psycholoog en stress-expert Carien Karsten legt uit hoe sterk deze gedachten kunnen zijn. Carien: “Automatische gedachten doen we van jongs af aan op. Neem bijvoorbeeld een kind dat zich brandt aan een hete pan. De hersenen van het kind leggen meteen het verband tussen ‘pan’ en ‘pijn’ en het kind zal in het vervolg uitkijken wanneer het in de buurt van de pan komt. Deze associatie werkt beschermend en is hierdoor nuttig.

Ook rond het drinken van alcohol bouwen we associaties op. Vaak zijn dit plezierige associaties: je hersenen herinneren zich dat gezellige feestje, of dat moment van ontspanning met een glas wijn aan het eind van de werkdag. Vaak werkt dit onbewust. Je hebt een herinnering aan het ontspannen, goede gevoel dat het wijntje je gaf en die herinnering maakt dat je iedere dag opnieuw een wijntje drinkt. Er ontstaat een vaste associatie tussen ‘ontspannen’ en ‘een wijntje ’s avonds’, waardoor de automatische gedachte leidt tot een vast ritueel. De gedachte dat je ontspant van een wijntje, raakt diep verankerd in je hersenen. Met als gevolg dat je niet meer nadenkt over de vraag of het ook wáár is dat je ’s avonds alleen ontspant als je een wijntje drinkt.”

Van automatische gedachte naar denkfout

Een automatische gedachte kan hiermee veranderen in een onbewuste denkfout. Herken jij een van deze automatische gedachten over alcohol?

Voorbeelden van automatische gedachten rond het (niet-)drinken van alcohol

• Als ik niet drink, voel ik me ongemakkelijk en durf ik geen onbekende aan te spreken.
• Als iemand me vraagt: wat zal ik voor je inschenken, zeg ik automatisch: een glaasje wijn.
• Juist nu zijn er zoveel goede wijnen in de reclame, wat erg dat ik dat moet laten staan.
• Het is niet erg als ik één glaasje drink, dat is in ieder geval al minder dan ik deed.
• Waarom zou ik ermee doorgaan? Ik merk niets van de goede effecten en word er alleen maar gestrest van.
• Voor mijn dierbaren is het ook niet leuk dat ik een drinkpauze heb, dus waarom zou ik het doorzetten?

Hoe doorbreek je een automatische gedachte?

Het doorbreken van automatische gedachten is best lastig. Vooral omdat je deze onbewust denkt en je je dus niet altijd realiseert dát je een automatische gedachte hebt. Probeer daarom op het moment dat je een glas alcohol wil drinken eerst na te gaan welke gedachte je hierbij hebt. Probeer deze gedachte vervolgens uit te dagen. Een praktische manier om dit te doen, is de RET-methode (Rationeel Emotieve Therapie).

Bij de RET-methode stel je jezelf vier vragen:

1. Is het waar wat ik denk?

Stel je voor dat je voor een rechter staat, kun je je gelijk dan aantonen?

2. Bereik ik zo mijn doel?

Herinner jezelf regelmatig aan je motivatie om een drinkpauze te nemen. Liefst iedere dag. Schrijf er ook even de voordelen en nadelen bij.

3. Kom ik niet onnodig in conflict met mezelf?

Ja dus, als je met jezelf hebt afgesproken om het een maand vol te houden. Welk gevoel geeft het, als je je er niet aan houdt?

4. Kom ik niet onnodig in conflict met anderen?

Misschien heb je een buddy die je hierin ondersteunt. Die zal het niet leuk vinden als je het niet volhoudt.

Op deze manier kun je onderzoeken welke automatische gedachte jij hebt bij alcohol, nagaan of deze gedachte nog wel klopt én werk maken van het doorbreken van de gedachte.

Zwicht je na een automatische gedachte toch een keer voor een glas alcohol? Denk dan niet dat alles voor niets is geweest, maar geef jezelf een compliment over de tijd dat je het niet-drinken wél hebt volgehouden. Zo’n positieve gedachte maakt het makkelijker om je challenge daarna gewoon weer op te pakken!