Help mijn dierbare is verslaafd

Bij verslavingsproblematiek draait het om de verslaafde in kwestie. Logisch. Maar hoe zit het dan met de naasten? Partners-, kinderen-, ouders-, vrienden- en collega’s-van die zich zorgen maken, last hebben van de gevolgen en redden wat er te redden valt. Ook zij verdienen zorg en aandacht. Bij ‘Help mijn dierbare is verslaafd’ helpen ze juist de naaste(n) van een verslaafde. José Kortekaas is coach van naasten. Wij spraken haar onlangs en stelden haar 7 prangende vragen.

Waarom heb je vaak als naaste in eerste instantie niets door dat een dierbare kampt met een alcoholverslaving?

“Een alcoholverslaving ontstaat stap voor stap. Je drinkt voor de gezelligheid, je drinkt om je sores even te vergeten of je drinkt om te ontspannen bijvoorbeeld. De momenten dat je drinkt worden steeds frequenter. Op een gegeven moment bereik je de fase van afhankelijkheid. Totdat je steeds meer van hetzelfde nodig hebt om (niet) te voelen wat je wilt voelen. Als naaste groei je mee in deze ontwikkeling. Langzaam word je in de patronen van de verslaafde getrokken.”

“In het begin zie je het (buitensporige) alcoholgebruik echt niet als een verslaving. Dan ontstaat er een niet-pluis-gevoel, vervolgens wíl je het misschien ook niet zien. Bang voor de vervelende gesprekken en de spanning die het met zich meebrengt. Uiteindelijk zit je als naaste ook vast in een patroon van hard werken om stress en pijn voor te zijn.”

Veel naasten voelen zich achteraf schuldig over het niet zien van een alcoholprobleem. Is dit schuldgevoel terecht?

“Laat ik daar duidelijk over zijn: het is nooit jouw schuld als naaste. Vergeef jezelf direct. Je bent nu wakker en blijkbaar was je er niet eerder aan toe. De verslaafde heeft de verplichting naar zichzelf en naar de omgeving toe om anders om te gaan met zijn problemen. Want achter de verslaving schuilen vaak andere problemen. Zoals verlies of trauma. Ook wel levenspijn genoemd. We maken allemaal dingen mee. Dat het aan de verslaafde is er iets aan te doen, wil niet zeggen dat je geen compassie mag hebben met hem of haar. Juist wel. Want een verslaving is een ziekte. Niemand kiest ervoor om verslaafd te raken.”

Wat zijn de eerste stappen die je kunt zetten als er sprake is van een dierbare    

met een alcoholprobleem?

“Stap 1 is kennis vergaren. Hoe ‘werkt’ een verslaving? Welk aandeel heb je als naaste eventueel gespeeld binnen de verslaving? Daarmee bedoelen we: kocht je bier dat in de aanbieding was, zodat het alcoholgebruik die week niet te zwaar op het boodschappenbudget drukte? Zegde je feestjes af, omdat je bang was voor het gedrag van je dierbare? Maakte je je dierbare iedere dag op tijd wakker, zodat hij of zij niet te laat zou komen op het werk? Waarschijnlijk heb je de verslaving van je dierbare onbewust in stand gehouden.”

“Stap 2 is leren communiceren met een verslaafde. In de aanval gaan is niet de manier. Ga het gesprek aan met je dierbare wanneer hij of zij nuchter is. Praat over de voordelen van drinken en over de nadelen. Praat in ik-boodschappen. Spreek je uit en geef je grenzen aan. En wees -hoe moeilijk ook soms- niet veroordelend.

Wat zijn de valkuilen van een naaste?

“Onbewust neem je steeds meer verantwoordelijkheid op je. Dat komt omdat je loyaal bent aan je dierbare. Ook schaamte speelt een grote rol. Een naaste zal er vooral in het begin alles aan doen om maar niet te breken. Om de buitenwereld te doen laten geloven dat er niets aan de hand is. Het is een overlevingstechniek.”

Hoe zorg je ervoor dat je er als naaste niet aan onderdoor gaat?

“Neem de regie over je eigen leven terug. Spreek wél af met anderen, steek tijd in je hobby, doe iedere dag iets waar je blij van wordt. En belangrijk: stel grenzen én maak ze waar. Liever een kleine grens aangeven die je waar kunt maken, dan een grote grens die je niet waar kunt maken. Een voorbeeld: roepen dat je uit elkaar wilt als hij of zij nog één keer drinkt en dit vervolgens niet doen, houdt de verslaving in stand. Het kan zelfs erger worden, want er gebeurt toch niets. Wat je wel kunt zeggen is: ‘Als je vanavond dronken wordt, slaap ik in de logeerkamer.’ Doe dit dan ook echt. Neem daarnaast iemand in vertrouwen, waarbij je je hart kunt luchten en die je om hulp kunt vragen.”

Hoe blijf je verbinding houden met je dierbare?

“Dat is inderdaad een uitdaging. Want je houdt nog steeds van de persoon achter de verslaving. Maar net als in het geval van het vliegtuig en het zuurstofmasker, zul je eerst de verbinding met jezelf moeten herstellen voordat je verbinding kunt maken met een ander. Investeer in jezelf door dingen te doen die je leuk vindt, door met iemand te praten en door grenzen aan te geven.”

Herken jij je als naaste in bovenstaande? Op helpmijndierbareisverslaafd.nl lees je meer over de workshops en individuele coaching die Stichting Naast biedt. Ook kun je gebeld worden voor een gratis adviesgesprek. Vul dan dit aanmeldformulier in.