Alcohol in onze maatschappij deel 1

Alcohol maakt sinds jaar en dag deel uit van onze cultuur. In deze vijfdelige reeks over ‘alcohol in onze maatschappij’ neemt Rob Bovens, alcoholonderzoeker en coördinator van de Academische Werkplaats Verslaving bij Tranzo Tilburg University, je mee naar het prille begin om in deel 5 te eindigen met de hedendaagse rol van alcohol binnen onze samenleving. Vandaag trappen we af met: alcohol is van alle tijden.

“Sinds mensenheugenis wordt in onze samenleving alcohol gedronken. Wist je dat een team archeologen in Georgië 8.000 jaar oude fragmenten van potten heeft gevonden waarin wijn werd bewaard? Van diezelfde periode dateren al kleitabletten in de Egyptische Nijldelta met recepten voor alcoholhoudende dranken. En aardewerk van 7.400 jaar geleden wees al op het bestaan van bier in Iran en Irak. Wat betreft West-Europa: dachten we tot voor kort nog dat de wijntraditie hier niet ouder was dan van ruim 3.000 jaar, door een vondst in Zuid-Sicilië van wijnvaten in een grot bij Agrigento van 4.000 voor Christus kon dit getal vermenigvuldigd worden met twee.

Genot versus zonde

Zowel de voor- als de nadelen van alcoholhoudende dranken zijn reeds lang bekend. De Griekse schrijver Hesiodes (700 v.C.) noemt wijn een geschenk van Dionysos (wijngod), maar zegt, dat drank ‘hersenen en tong van vorm doet veranderen’. In Egyptische grafkamers zijn geschriften gevonden met uitspraken van een priester over dronkenschap: “Ik verbied u naar de kroeg te gaan, u zijt gedegenereerd gelijk de beesten”. Het Aztekenvolk in het Mexico van de Middeleeuwen daarentegen zag best wel de positieve kanten van alcohol: bij hun erediensten was dronkenschap een verplichte aangelegenheid. Wijn neemt van meet af aan een centrale plaats in binnen de Christelijke eredienst. En in diezelfde Middeleeuwen werd in Europa bier van 1% alcohol als dagelijkse drank gebruikt, omdat dit nu eenmaal schoner was dan normaal drinkwater. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het alcoholgebruik in Nederland terugliep met de komst van schoon leidingwater.”